در سال 202 ه. ق. پس از شهادت و دفن امام رضا (ع) در محلی از توابع توس به نام سناباد، هسته اصلی شهر مشهد كنونی پدید آمد. در قرن هفتم هجری قمری كه شهر توس به دست مغولان ویران شد، جمعیت آن سامان رو به سوی مشهد آوردند و به تدریج بر وسعت و آبادانی این شهر افزودند. شهر مشهد كه در آغاز بقعه ای در آبادی سناباد نوقان بود، به تدریج توسعه یافت. احتمالا اولین بار سلطان محمود غزنوی بقعه ای بر روی مزار آن امام ساخته باشد.
در داستان های ملی ایران؛ بنای اصلی شهر توس را به جمشید و تجدید بنای آن را به توس، پهلوان و سپهسالار ایران، نسبت می‌دهند. این شهر در زمان ساسانیان وجود داشته است. قسمتی از شهر توس در زمان خلافت خلیفه سوم، توسط اعراب فتح شد و ضمیمه سرزمین های قلمرو اسلام گردید. از سال 421 ه. ق. سلاجقه به تدریج در شهرهای مهم خراسان نفوذ كردند تا آنكه ملكشاه سلجوقی در سال 465 ه. ق. توس را در اختیار خواجه نظام‌الملك توسی وزیر خود گذاشت. در سال 548 ه. ق. قبیله غُز، پس از غلبه بر سلطان سنجر سلجوقی، شهرهای بزرگ خراسان از جمله توس را متصرف شدند.
علاوه بر حرم مطهر امام رضا (ع)، دیدنی های دیگری نیز در این شهرستان وجود دارد که برخی از آنها از این قرارند:
دریاچه بزنگان (كیلومتر 130 جاده مشهد-سرخس)،
چشمه گراب (كیلومتر 49 جاده مشهد-نیشابور)،
تفرجگاه كوه سنگی (دامنه كوه های جنوبی مشهد)،
تفرجگاه اخلومد (84 كیلومتری جنوب غرب مشهد)،
پارك وكیل آباد (جاده مشهد به طرقبه)،
پارك ملت (وكیل آباد مشهد)،
تفرجگاه طرقبه (دامنه كوه های بینالود)،
تفرجگاه بند گلستان (4 كیلومتری طرقبه)،
تفرجگاه شاندیز (38 كیلومتری جنوب غرب مشهد)،
تفرجگاه جاغرق (21 كیلومتری جنوب غرب مشهد)،
تفرجگاه زشك (50 كیلومتری غرب مشهد)،
تفرجگاه نغندر (11 كیلومتری طرقبه)،
تفرجگاه چشمه گیلاس (50 كیلومتری شمال غرب مشهد)،
تفرجگاه سد كارده (كیلومتر 40 جاده كلات)،
تفرجگاه میامی (50 كیلومتری جاده مشهد-سرخس)،
غار مغان (جنوب غرب مشهد)،
غار كارده (شمال غرب مشهد)،
غار زری (9 كیلومتری جنوب غرب مشهد)،
غار هندل آباد (45 كیلومتری شهر مشهد)،
غار مزدوران (2 كیلومتری شرق روستای مزدوران مشهد)،
كاخ خورشید (كوه سنگی مشهد)،
میل اخنجان (22 كیلومتری شمال مشهد)،
قلعه رباط شرف (بین مشهد و سرخس)،
ویرانه های شهر قدیمی توس (حومه مشهد)،
مجموعه آثار تاریخی كلات نادری (180 كیلومتری شمال مشهد)،
آرامگاه فردوسی (توس)،
آرامگاه شیخ طبرسی (مشهد)،
آرامگاه خواجه اباصلت (جاده مشهد-فریمان)،
آرامگاه نادر (مشهد)، آرامگاه امام محمد غزالی (توس)،
آرامگاه خواجه مراد راوی (12 كیلومتری جنوب غرب مشهد)،
گنبد خشتی (مشهد)،
مصلای مشهد (شرق مشهد)،
مدرسه نواب (مشهد)، مدرسه میرزا جعفر (مشهد)،
مدرسه سلیمان خان (مشهد)،
مدرسه غیاثیه (روستای خارگرد مشهد)،
حمام شاه (مشهد)، مقبره پیر پالان دوز (مشهد)،
مسجد گوهرشاد (مشهد)،
مسجد امام یا مسجد شاه سابق (مشهد)،
گنبد هارونیه (توس)،
مقبره و مناره غزنوی (27 كیلومتری شهر مشهد)،
بقعه خواجه ربیع (4 كیلومتری شمال مشهد)،
گنبد سبز (مشهد)،
بقعه حر عاملی (جنوب شرق صحن آستان قدس رضوی)،
امام زاده محمد (خیابان طبرسی مشهد) و
امام زاده یحیی (90 كیلومتری مشهد).
