نهاوند از شهرستانهای مهم تاریخی استان همدان به شمار می آید. نظریه‌های مختلفی از پیشینه تاریخی این منطقه باستانی باقی مانده است. برخی از مورخین نهاوند را محل پهلو گرفتن کشتی نوح می‌دانند. به استناد تحقیقات باستان‌شناسان در تپه گیان (روستایی در 18 كیلومتری جنوب غربی نهاوند) از پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح تا هزاره اول قبل از میلاد قومی در این منطقه زندگی می کرده اند؛ كه تمدنی شبیه تمدن بین النهرین داشته و بعدها به دست اقوام دیگر از بین رفته اند.
شهرستان نهاوند از شمال به شهرستان تویسركان، از شمال غربی به شهرستان كنگاور در استان كرمانشاه، از شرق به بخش سامن از شهرستان ملایر، از جنوب به شهرستان سلسله و دلفان از استان لرستان و از غرب به شهرستان كرمانشاه محدود می‌شود.
شهرستان نهاوند به علت دارا بودن موقعیت جغرافیایی ویژه، آب فراوان و خاك مستعد از نواحی ممتاز استان همدان به شمار می‌رود و اساس اقتصاد آن بر كشاورزی، دامداری و صنایع دستی استوار است. عمده محصولات این منطقه را گندم، چغندر قند، انواع‌میوه، بنشن، خشك‌بار، قالی، لبنیات، دام زنده و تره‌بار تشكیل می‌دهد.
نهاوند از مكان های دیدنی و تاریخی متعددی برخوردار است. سراب گاماسیاب، سراب ملوسان، سراب فارسبان، سراب كنگاور، كهنه جنگل و سراب گیان، خرابه‌های قلعه سرسام گبری، كتیبه و ستون‌های معبد لااودیسه، تپه باستانی گیان، حمام حاج آقا تراب، مسجد جامع نهاوند، مقبره شیخ ابوالعباس نهاوندی، مقبره نعمان‌ابن مقرن، شاه‌زاده محمد و علی، تالاب وسج، تالاب (آب‌بند) رودباری و بوستان جنگلی ابوذر از جمله مكان‌های دیدنی و تاریخی این شهرستان به شمار می‌آیند.
در زمان ملك‌شاه سلجوقی ، خواجه نظام‌الملك كه برای بازدید از نظامیه بغداد راهی این شهر بود، بین راه به دست یكی از فداییان اسماعیلیه به قتل رسید. از این رو گفته می‌شود كه مقبره او در شهر نهاوند است. در دوره قاجار، ناصرالدین شاه ضمن بازدید از این شهر دستور داد تا قلعه نهاوند را كه اثری تاریخی محسوب می‌شد، خراب و ویران كنند. بدین ترتیب، یافته‌های باستان شناختی و منابع مكتوب و موجود تاریخی، حاكی از كهن سالی این خطه از سرزمین ایران و جلوه‌ای ماندگار از تاریخ پرفراز و نشیب آن است. بدون شك انجام اكتشافات باستان‌شناسی و مطالعات بیشتر در زمینه قدمت و تحولات تاریخی منطقه، زوایای تاریك تاریخ تمدن آن را بیش از پیش روشن خواهد ساخت.
