استان خراسان جنوبی در گستره پهناوری در شرق ایران واقع شده؛ از شمال با استان خراسان رضوی، از جنوب با سیستان و بلوچستان و کرمان و از شرق به طول 330 کیلومتر با کشور افغانستان هم مرز است. استان خراسان جنوبی دارای 5 شهرستان به نام های بیرجند، قاین، نهبندان، سربیشه و سرایان می باشد. مرکز استان خراسان جنوبی، شهرستان بیرجند است.

شهرهای مهم استان

ماخونیک روستایی است که در دهستان دُرُح بخش مرکزی شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی واقع شده‌است. این روستای از روستاهای شگفت‌انگیز جهان به حساب می‌آید. جمعیت این روستا در سال ۱۳۸۵ بنا به سرشماری مرکز آمار ایران ۵۸۲ نفر بوده‌است.

مولانا محمد پسر حسام الدین خوسفی شناخته شده به اِبنِ حِسام شاعر ایرانی در گذشته به سال ۸۷۵ هجری است. آرامگاه وی در شهر خوسف از توابع بیرجند واقع است. دیوان او شامل اشعاری در قالب های قصیده، ترجیع بند، مسمط و ترکیب بند است. 

قلعه بیرجند بزرگترين و قديمي ترين بناي تاريخي بیرجند به شمار مي رود و بر فراز بلندترين نقطه غربي تپه ماهورهاي شهر ساخته شده است. بناي مذكور با وسعتي بالغ بر 3000 مترمربع در دوره صفويه احداث شده و در واقع هسته اوليه شهر بيرجند محسوب مي شود.

عمارت و باغ اکبریه، یکی از بناهای تاریخی شهر بیرجند است. این بنا در دوره قاجاریه و توسط شوکت الملک در دو طبقه ساخته شده است. فرم معماری آن ترکی با الهامی از معماری روسی است که تلفیق آن با معماری اسلامی، سبک معماری نوینی را نشان می دهد. 

به استناد كتيبه موجود در ايوان مسجد جامع، اين بنا در سال 796 هـ. ق به دستور امير جمشيد قارني ساخته شده است. بنابراين مسجد جامع قاين از آثار ساخته شده در اواخر دوره ايلخاني و اوايل دوره تيـموري است. اين اثر داراي اجزايي از قبيل صحن، ايوان، شبستان‌‌ها، حجره‌ها، در ورودي، پاياب و ساعت آفتابي است. 

حکیم بوذر جمهر قاینی سیاستمدار ادیب و عارف و شاعر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری است که در دربار سلطان مسعود غزنوی خدمت می کرده است. وی به زبان فارسی و عربی سخن می گفته و از وی اشعار و قصیده هایی به جای مانده که قصیده بهاریه او از شهرت خاصی بر خوردار است.

شهرستان سربیشه به مرکزیت شهر سربیشه، یکی از شهرستان‌های استان خراسان جنوبی است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۳۹٬۴۶۱ نفر بوده که از این میزان ۹٬۵۴۱ نفر در مناطق شهری و ۲۹٬۹۰۱ نفر در مناطق روستایی ساکن می‌باشند.

شهرستان سرایان در شمال غربی استان خراسان جنوبی واقع است. شهرستان سرایان از غرب به شهرستان فردوس، از شمال به بخش کاخک شهرستان گناباد، از شرق به بخش سده شهرستان قائنات، از جنوب و جنوب شرق به بخش خوسف شهرستان بیرجند و از جنوب غربی به بخش دیهوک شهرستان طبس محدود می‌‌شود.