پل وِرِسک از بزرگ‌ترین پل‌های راه‌آهن سراسری ایران است که در ارتفاعات روستای ورسک در شهرستان سواد کوه در استان مازندران قرار دارد. این پل که از شاهکارهای مهندسی به حساب می‌آید در سال ۱۳۱۵ بازگشایی شد. پل ورسک که راه‌آهن سراسری تهران ـ شمال را به هم متصل می‌كند در ارتفاع ۱۱۰ متری از ته دره با دهانه ۶۶ متری و با وسایلی ابتدایی ساخته شد.
پل ورسک در شمار مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن شمال ایران محسوب می‌شود که در مهرماه ۱۳۵۶ با شماره ۱۵۳۴ ثبت آثار ملی شده است. ورسک از جمله پل‌های استراتژیک ایران است که توسط مهندسان آلمانی و اتریشی با تضمین ۷۰ ساله احداث شد. این پل در دوران جنگ جهانی دوم توسط چرچیل، نخست‌وزیر وقت انگلیس پل پیروزی لقب گرفت. همچنین در ۲۳ تیرماه ۱۳۲۴ بنابر پیشنهاد وزارت راه، پل ورسک به نام پل پیروزی نامیده شد. این پل فقط مخصوص عبور قطار است و در حال حاضر قطارهای مسافری تهران-ساری و تهران-گرگان پس از گذشت بیش از ۷۰ سال هر روز چندین مرتبه از روی آن می‌گذرند. همچنین قطارهای باری و سوختی نیز از روی آن عبور می‌کنند. امروزه پل ورسك علاوه براهميت ويژه در صنعت حمل ونقل، از جاذبه های سياحتی ایران نيز محسوب می‌گردد. نام پل ورسک در كتاب ركورد گينس، در بخش پل‌های با ارتفاع بيش از ۶۱ متر به ثبت رسيده است.
تاریخچه
در زمان حکومت رضاشاه و در اول اردیبهشت سال ۱۳۱۲ یورگن ساکسیلد به عنوان مدیرعامل شرکت دانمارکی کامپساکس (Kampsax) قرارداد احداث راه‌آهن شمال ـ جنوب ايران را امضا كرد. تا قبل از آن برخی شرکت‌های آمریکایی، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی در ساخت راه‌آهن از ميان كوه‌های البرز ناكام مانده بودند. یورگن ساکسیلد در این قرارداد تعهد داد تا احداث ۹۰۰ کیلومتر خط راه‌آهن را در مدت شش ماه به پایان برساند و برای ساخت هر متر راه‌آهن، معادل پنج دلار طلا (حدود ۱,۵ گرم طلای خالص) دريافت كند. پس از آن بهترین مهندسان اروپا به ایران آمده و پس از تهیه عکس هوایی از کوه‌های البرز متوجه شدند که راه‌آهن بايد از روستای عباس‌آباد (كه بعد‌ها به ورسك تغيير نام داد) عبور می‌کرد و قطار پس از عبور از روستای ورسك بايد با طی مسافت ده كيلومتر و نيز ۶۰۰ متر صعود، از كوهستان عبور و به سمت تونل گدوك حركت می‌كرد که حرکت در چنین شیب تندی برای قطار ناممکن بود. پس آنان تصمیم گرفتند مسیر را به شکل سه پله بر روی دامنه کوه اجرا کنند که به سه خط طلا معروف شد. همچنین وجود دره ورسك از چالش‌های دیگر این پروژه بود که مهندسان كامپساكس را مجبور كرد تا پلی با دهانه بزرگ را روی آن در نظر بگيرند.
سرانجام کار ساخت این پل در اواسط آبان سال ۱۳۱۳ در شهرستان سوادکوه استان مازندران، توسط شرکت مهندسی دانمارکی کامپساکس، به عنوان برنده مناقصه ساخت پل، و توسط مهندسان آلمانی و اتریشی آغاز شد و در ۵ اردیبهشت سال ۱۳۱۵ بازگشایی شد. براساس گزارش روزنامه اطلاعات مورخه ۵/۲/۱۳۱۵ و آرشیو شرکت کامپساکس، لادیسلاوس فون رابسویچ (L. Von Robcevidc) مهندس سازنده پل ورسک می‌باشد.
رابسویچ (1893-1975) که اهل اتریش است و مهندس ورسک نامیده می‌شد در مصاحبه خود با خبرنگار روزنامه اطلاعات می‌گوید: «روزی که این مدل را برای احداث پل ورسک تهیه کردم مهندسان دیگر با نظر حیرت به آن نگریسته و اجرای نقشه و احداث آن را در شمار یکی از فتوحات علم مهندسی به حساب آوردند. امروز که این پل احداث گردیده همه من و رفقایم را تحسین می‌کنند و آن را در شمار بهترین پل‌های قشنگ و شاهکار مهندسی می‌دانند.»
سمت مهندس رابسویچ رئیس نظارت ساختمان پل بوده است و او به همراه خانواده‌اش در خانه‌ای واقع در دره ورسک و نزدیک پل اقامت داشت. همچنین رابسویچ مسئولیت احداث تونل‌های مسیر راه آهن را نیز به عهده داشت و از بنیان گذاران روش تونل زنی جدید اتریشی (NATM) بود. همچنین سرپرستی مهندسان محاسب و طراح پل برعهده هانس اتو ناتر (Hans Otto Nater) مهندس سوئیسی بوده است که در طراحی و احداث پل و ايستگاه راه‌آهن برن سوئيس نقش داشت.
هانس ناتر (1856-1954) نابغه ریاضی و پلسازی، فارغ التحصیل دانشگاه پلی تکنیک زوریخ (سوئیس) بود که طراحی و انجام محاسبات پل‌های راه‌آهن سراسری ایران و نیز پل ورسک توسط گروهی از مهندسان تحت نظارت او انجام شد. در ۱۷ شهريور ۱۳۱۷ مجلس شورای ملی تصويب كرد تا هانس ناتر با حقوق ماهانه ۱۷ هزار ريال به مدت يك‌سال به استخدام وزارت طرق درآيد. همچنين مقرر شد نصف حقوق وی به صورت ريال و نصف ديگر آن كه معادل ۱۰۵ ليره كاغذ و ۱۱ شيلينگ انگليسی بود از قرار هر ليره ۸۰,۵۰ ريال در آخر هر ماه پرداخت شود. همچنين صد ليره كاغذ بابت هزينه مسافرت به سوئيس و صد ليره كاغذ برای برگشت به وی پرداخت شود. در سال ۱۳۱۸ از خدمات وی رسما تقدير شد. هانس ناتر بعد از جنگ دوم جهانی سه بار به ايران مراجعت كرد، ولی بر اثر بيماری و شدت ضعف مجبور به بازگشت به سوئيس شد. ساكسيلد در كتاب خاطرات خود که آن‌را در سال ۱۳۵۰ با نام «خاطرات يك مهندس دانماركی» چاپ كرد، براي طرح جلد كتابش از نماي پل ورسك استفاده كرد. در زمان افتتاح پل ورسک رضاشاه شخصاً به سوادکوه آمد و بنابر روایت برخی بومیان منطقه به دستور او سرمهندس اتریشی نیز موظف شد تا در هنگام عبور اولین قطار از روی پل ورسک زیر پل قرار بگیرد.
