قلعه دختر فیروزآباد فارس، از بناهای ماندگار دشت تاریخی فیروزآباد می باشد که از دوران ساسانیان به یادگار مانده است. این قلعه در آستانه دره تنگ آب و در نقطه ای که شیب زمین در آن، یک دروازه طبیعی را به وجود آورده، قرار گرفته است. قرار گرفتن این کاخ بر فراز دشت؛ امکان نظارت بر راه کف دره را که به فیروزآباد منتهی می شود، فراهم آورده است. فاصله دژ دختر از شهر فیروزآباد کنونی حدود 6 كیلومتر می باشد. این دژ مستحكم و نسبتا بزرگ كه بر تمام منطقه تسلط دارد، به احتمال زیاد برای دیدبانی و حفاظت از پایتخت اولیه ساسانیان در شهر گور، به وجود آمده است. قلعه دختر دارای اتاق ها و راهروهای تو در تویی است كه در ساختن آنها از سنگ‌های نتراشیده و گچ ساروج استفاده شده است. این قلعه در مقایسه با بناهای مربوط به اردشیر بابكان، از استحكام كمتری برخوردار است. از ویژگیهای این قلعه داشتن مخزن آب سنگی است كه در دل كوه ایجاد كرده‌اند و در مواقع مورد نیاز احتیاجات قلعه را بر طرف می‌كرده است. 

قلعه دختر؛ فیروزآباد

به نظر می رسد که همراه با موفقیت های سیاسی پادشاهان ساسانی، قلعه دختر جای خود را به کاخ بزرگی در دشت، یعنی کاخ آتشکده داده است. اردشیر پس از پیروزی بر پادشاهان پارتی و خود را "شاه شاهان" خواندن، هنوز ناچار بود برای تحکیم قدرت خود بر ایران زمین، درگیر نبرد شود. اما دیگر خطر، اقامتگاه او را در فیروزآباد تهدید نمی کرد. پس احتمالا کاخ کوهستانی، که تنگ و صعب العبور و پذیرایی میهمانان و خوشگذرانی در آن دشوار بود، به عنوان محل اقامت رها شد و جای خود را به کاخی بزرگ داد، که در کنار برکه ای باصفا و پر از درختان قرار گرفته بود. این کاخ بزرگ امروزه به نامهای آتشکده فیروزآباد، کاخ فیروزآباد و آتشکده ساسانی معروف است.